On binlerce insan, kendilerine 1 Day Sooner diyen grup tarafından başlatılan kampanyaya imza vererek deney aşamasında olan aşı çalışmalarından gönüllü olmak ve kontrollü olarak koronavirüse maruz kalmak istediklerini belirtti.
CNN, aşı çalışmalarında yer almak için kampanyaya katılan gönüllülerden bazılarıyla görüştü. Onlardan biri de 32 yaşındaki Bristol’da fotoğraf öğrencisi olan ve masraflarını karşılamak için benzin istasyonunda çalışan Estefania Hidalgo.
Hidalgo, gece vardiyasında çalıştığı saatlerde kendini çok yalnız hissettiğini söyleyerek, karantina günlerini podcast dinleyerek ve iş yerinde çalışarak geçirdiğini anlattı ve “Kimse geride bırakılmamalı. Yaşlı insanlar, fakir insanlar ve her etnik kökenden insanlar sağlıklı olmayı hak ediyor. Durumun tekrar kontrol altına alınmasına, daha az umutsuz bir dünyada olduğumuzu hissetmek için yardımcı olabilirim. Daha iyisini yapabilmek için korkmamayı seçtim” diyerek gönüllülük kararını anlattı.
İnsani denemeler bazen tartışmalı olsa da, yeni bir şey değil. Kolera, tifo, sıtma gibi hastalıklarda da kullanılan bir yöntem oldu. Ancak bu hastalıkların aksine, deneysel aşının başarısız olması durumunda Covid-19 için insanlık henüz tam anlamıyla etkin bir tedavi yöntemine sahip değil.
Uzmanlar insan deneylerinde yer alan gönüllülerin ayırdığı zamanın ve katılımın karşılandığını söylese de, idarecilerin herhangi bir zorlayıcı durumu karşılayacak miktarı ödemesi gerektiği söyleniyor.
Eleştiriler ise insan deneylerinin sınırlı sonuçlar vereceini çünkü bu deneylerde toplumun tamamını temsil etmeyen genç ve sağlıklı insanların yer aldığını söylüyor.
Geçtiğimiz ay İngiltere hükümeti, koronavirüs konusunda dünyada bir ilk niteliği taşıyan deney için işbirliği görüşmelerinde bulunduğunu söyledi.
Aralarında AstraZeneca, Sanofi ve BioNTech gibi büyük aşı geliştiricisi şirketin olduğu bir grup ise katılımla ilgilenmediğini söylemişti. Üçüncü fazda olan ve binlerce kişiye verilmiş olan 11 aşı adayında, gönüllüler günlük yaşamları konusunda serbest bırakıldı ve Covid-19’a yakalanıp yakalanmadıkları ise takip ediliyor.
London School of Hygiene & Tropical Medicine’dan Peter Smith ise “Değerlendirilen ilk aşıların en iyi aşılar olduğu konusu henüz net değil” dedi.
İngiltere’de sağlık araştırmaları otoritesi olan HRA adlı kurum, insan denekleri içeren herhangi bir araştırmayı onaylarken, araştırmanın arkasındaki tıbbi etiği değerlendiriyor.
HRA başkanı Terence Stephenson insan deneyleri konusunda “Sıfır risk taşıyan çok az sayıda araştırma var. Tüm dünyada her gün tüm sağlık çalışanları hasta insanlarla ilgilenmek için kendilerini gönüllü olarak riske atıyor. Toplumun yararı için risk almaya hazır olan çok sayıda insan var ve bunu çok şaşırtıcı bulmuyorum” dedi.
Henüz 18 yaşındaki Alastair Fraser-Urquhart da gönüllü olma kararının sıradan bir karar olduğunu düşünenler arasında. Alastair gönüllülük kararı hakkında CNN’e yaptığı açıklamada “Sağduyu ile verilmiş anlık bir karardı. Benim için risk oldukça küçük. Ancak benim için küçük olan bu riski göze alarak binlerce insanı rızası dışı enfekte olmaktan koruyabilirim” dedi.
Haziran ayında bu fikri düşünmeye başladığını söyleyen Fraser-Urquhart daha sonradan 1 Day Sooner adlı gruba katıldı ve şimdi İngiliz hükümetinin koronavirüs aşı denemelerine yönelik bir kampanya yürütüyor. Fraser-Urquhart, projede yer alabilmek için üniversite eğitimine bir yıl ara verdi.
Eğer her şey planlandığı gibi giderse taramadan geçen Fraser-Urquhart gönüllü olarak aşı olacak ve haftalarca bir odada tek başına kalacak.
Normal faz 3 deneylerinde aşılanmayan bir plasebo grubu bulunuyor. Ancak günlük yaşamda enfeksiyona maruz kalmakla tıbbi ortamda kasıtlı olarak virüse maruz kalmak arasında büyük bir fark bulunuyor.
Aşı çalışmalarında plasebo grubuna ihtiyaç olup olmadığı yönünde bazı anlaşmazlıklar var. Stephenson, plasebo grubu olmayacağını söylerken, Smith bundan o kadar da emin değil. Smith plasebo gruplar hakkında “Bir grup gönüllüye aşı verip onları kendi haline bırakırsanız, aşının koruyuculuğu sayesinde hiçbirinde hastalık geliştiremezsiniz. Eğer bir kontrol grubunuz yoksa, bu sorunun kesin cevabını bulamazsınız” dedi.
Alastair Fraser-Urquhart’ın babası Andrew Fraser-Urquhart ise, oğlunun gönüllük kararıyla ilgili “Bu çocuğundan isteyeceğiniz şeyler listesinin başında gelmiyor. Ama en azından artık üç hafta boyunca odasında ne yaptığını biliyor olacağım” dedi.
Oğlunun bilim ve teknolojinin ön saflarında yer aldığını söyleyen Andrew “Başkalarının yararına olacak bir şey. Oldukça cesurca. Oldukça farklı. Bu açıdan bakıldığında tam da Alastair böyle biri. Hiç de şaşırtıcı değil” dedi.
Koronavirüs aşı denemelerinde risk küçük olsa da sıfır değil. ABD’de Covid-19 kaynaklı ölümlerin %1’inden azı 34 yaş ve altı olanlar arasında gerçekleşti. Virüse yakalanmanın uzun vadeli sonuçları ise hala tam olarak anlaşılmış değil.
Alastair ise salgının sona ermesini hızlandırmak ve genel halkın uzun vadeli sonuçlarla karşı karşıya kalmasını önlemek için aşı deneylerinde gönüllü olduğunu belirterek “Sınırları zorlamanın, diğer insanlar için risk almak gerekliyse, o an bu an” dedi.
