K Vitamini eksikliği ülkemizde son zamanlarda daha sık görülmeye başladı. K Vitamini eksikliğinin öğrenmeyi olumsuz etkilediği, hafızayı olumsuz etkilediği bilinen bir gerçek.
K Vitamini Eksikliği Neden Olur?
K Vitamini eksikliği sadece bir neden ile olmaz, çeşitli faktörlere bağlıdır.
K Vitamini eksikliğinin başlıca nedenlerinden bir tanesi yetersiz beslenmedir. K Vitamini açısından zengin olan yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, brokoli, lahana), bazı bitkisel yağlar ve fermente gıdalar yeterince alınmadığında eksiklik olarak ortaya çıkar.
K vitamini yağda çözünen bir vitamindir. Bu nedenle, yağ emilimini bozan herhangi bir durum, hastalık K vitamini eksikliğine neden olabilir. Çölyak hastalığı, kistik fibrozis gibi hastalıklar K Vitamini eksikliğine neden olabilmektedir.
K Vitamini Eksikliğinin Belirtileri
K vitamini eksikliğinin en belirgin belirtisi, kanın normal şekilde pıhtılaşmaması sonucu ortaya çıkan kolay morarma ve aşırı kanamalardır. Bu kanamalar burun kanaması, diş eti kanaması, adet kanamalarının yoğunlaşması veya küçük yaralanmalarda bile uzun süreli kanama şeklinde görülebilir. Daha ciddi durumlarda ise iç kanamalar meydana gelebilir ve bu durum hayati tehlike oluşturabilir. Bebeklerde K vitamini eksikliği, özellikle doğumdan sonraki ilk haftalarda, kafa içi kanamalara yol açabilen ciddi bir durumdur. Uzun süreli ve hafif seyreden K vitamini eksikliği ise kemik yoğunluğunun azalmasına ve osteoporoza katkıda bulunabileceğine dair bazı çalışmalar bulunmaktadır.
Beslenme alışkanlıklarının beyin sağlığı üzerindeki etkisi özellikle yaşlandıkça daha da önemli hale geliyor. The Journal of Nutrition dergisinde yeni yayımlalan bir araştırma, K vitamini eksikliğinin yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi hızlandırdığını gösteriyor. Çalışma, yetersiz K vitamini alındığında beynin öğrenme ve hafıza merkezi olan hipokampusta iltihaplanma oluştuğunu gösteriyor. Araştırmacılar, bu olumsuz sürece karşı özellikle yaşlı bireylerde K vitamini seviyelerinin düzenli olarak kontrol edilmesinin çok faydalı olabileceğini belirtiyor.
Tufts Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, orta yaşlı denekler altı ay boyunca düşük K vitamini içeren diyetle beslendi ve bu grubun performansı, standart diyetle beslenenlerle karşılaştırıldı. K vitamini, özellikle beyinde bulunan “menakinon-4” formuyla ölçüldü. K vitamini eksikliği olanların beyinlerinde bu formun seviyeleri belirgin şekilde daha düşüktü. Davranışsal testlerde, K vitamini eksikliği olan deneklerin yeni ve tanıdık nesneleri ayırt etme yetisinin azaldığı ve öğrenme yeteneklerinin zayıf olduğu gözlendi.
Hipokampusta hücre üretimi azaldı, iltihap arttı
Araştırmacılar, deneklerin beyin dokularını incelediklerinde özellikle hipokampusun dişli girus bölgesinde hücre çoğalmasının azaldığını ve daha az sayıda yeni sinir hücresi üretildiğini tespit etti. Bu durumun, öğrenme ve bellek işlevlerinde önemli rol oynayan “nörojenez” sürecini sekteye uğrattığı düşünülüyor. Ek olarak, K vitamini eksikliği olan deneklerin beyinlerinde bağışıklık sistemi hücreleri olan mikrogliaların sayısında artış gözlendi. Normalde beyni koruyan bu hücrelerin aşırı aktive olması, yaşla ilişkili beyin iltihabı ve nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilendiriliyor.
Sağlıklı beslenme beyin sağlığını koruyabilir
K vitamininin beyin fonksiyonu üzerinde koruyucu bir etkisi olduğunu söyleyen çalışmanın başyazarı Dr. Tong Zheng, araştırmalarının devamında bu etkilerin altında yatan biyolojik mekanizmaları anlamaya çalışacaklarını vurguladı. K vitamini içeriği yüksek olan ıspanak, brokoli, Brüksel lahanası ve bezelye gibi sebzelerin düzenli tüketimi, yalnızca kalp ve damar sağlığı değil, aynı zamanda öğrenme ve hafıza gibi bilişsel işlevlerin korunması açısından da kritik olabilir.
Araştırmanın Özeti
Düşük K Vitamini Alımı, C57BL/6 Farelerinde Bilişi, Nörojenezi Bozar ve Sinir İltihabını Artırır
Amaç ve Arka Plan: Kanın pıhtılaşması ve kemik oluşumundaki önemli rollerinin yanı sıra, K vitamini (VK) beyin fonksiyonlarına da katkı sağlar. Özellikle yaşlı bireylerde yaygın olarak görülen düşük K vitamini alımı, yaşla ilişkili bilişsel bozulmayla ilişkilendirilmiştir.
K vitamini alımının bilişsel fonksiyon üzerindeki etkilerinin altında yatan biyolojik mekanizmaları aydınlatmak amacıyla, düşük K vitamini (LVK) alımının biliş üzerindeki etkilerini C57BL/6 farelerinde araştırdık.
Yöntemler: 9 aylık dişi ve erkek C57BL/6 fareleri (n = 60), 6 ay boyunca LVK diyeti veya kontrol diyetiyle beslendi. Davranış testleri 15 aylıkken farelerin bir alt grubunda (n = 26) uygulandı ve ardından beyin dokuları analiz için toplandı.
Bulgular: Beyinde baskın olarak bulunan K vitamini formu olan menakinon-4, LVK grubundaki farelerde kontrol grubuna göre anlamlı ölçüde düşüktü (sırasıyla 15,6 ± 13,3 ve 189 ± 186 pmol/g, P < 0,01). LVK fareleri, yeni nesne tanıma testinde yeni nesneyi keşfetmeye daha az zaman ayırarak tanıma hafızasında azalma gösterdi (%47,45 ± 4,17’ye karşı %58,08 ± 3,03, P = 0,04). Ayrıca, Morris su labirenti testinde platformun yerini öğrenme süresi anlamlı şekilde daha uzundu. Hipokampusun dişli girusunda LVK farelerinde hücre çoğalması ve yeni oluşan olgunlaşmamış nöron sayısı belirgin şekilde daha azdı. Ek olarak, LVK farelerinin beyinlerinde daha fazla sayıda aktif mikroglia hücresi gözlendi.
Sonuçlar: Verilerimiz, düşük K vitamini alımının beyin dokularındaki menakinon-4 seviyelerini azalttığını ve öğrenme ile hafızayla ilişkili bilişsel işlevleri bozduğunu göstermektedir. Bu bozulmanın, hipokampal nörojenezdeki azalma ve sinir sisteminde artmış iltihaplanma ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
Kaynaklar ve Referanslar:
