Ertesi gün hapı nedir?
Ertesi gün hapı, bir tür acil doğum kontrol yöntemidir. Kadınlar, korunmasız cinsel ilişkinin hemen sonrasında ya da doğum kontrol yönteminin başarısızlık riski varsa hamileliği önlemek için kullanabilirler. Ancak bu hap, birincil doğum kontrol yöntemi değildir, acil durumlarda düşünülmelidir. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemez ve var olan bir gebeliği sonlandırmaz, kürtaj hapıyla karıştırılmamalıdır.
Ertesi gün hapı nasıl çalışır?
Ertesi gün hapları yumurtalıklar tarafından doğal olarak üretilen progesteron hormonunun bir türevi olan levonorgestrel içerir. Bu etken madde, yumurtanın salınmasını durdurur ya da geciktirir. Ayrıca spermin daha önce salınmış bir yumurtaya ulaşmasını da engelleyebilir.
Ertesin gün hapını aldıktan sonra korunmasız cinsel ilişki yaşarsanız hamile kalabilirsiniz. Hap sizi korumaya devam etmez.
Ertesi Gün Hapı Kimler İçin Uygundur?
Ertesi gün hapı, hamilelik planlanmayan ve korumasız gerçekleşmiş bir cinsel ilişki sonrasında gebelik riskini ortadan kaldırmak isteyen herkes için uygundur. Özellikle aşağıdaki durumlarda ertesi gün hapı kullanımına başvurulur:
- Korunmasız cinsel ilişki: Hiçbir doğum kontrol yöntemi kullanılmadan gerçekleşen cinsel birliktelikler sonrasında gebelik riski varsa.
- Korunma yönteminin başarısızlığı: Kondomun yırtılması, kayması veya diyaframın yerinden çıkması gibi bariyer yöntemlerinin aksadığı durumlar. Yine benzer şekilde geri çekilme yöntemi uygulandığında erkeğin zamanlamayı doğru yapamaması durumunda.
- Doğum kontrol hapının unutulması: Düzenli kullanılan oral kontraseptif hapların arka arkaya iki veya daha fazla gün alınmasının unutulması gibi durumlarda koruma azalacağı için, ek önlem olarak.
- Spiral (RİA) çıkması veya düşmesi: Rahim içi aracın kendiliğinden düştüğü fark edilirse ve bu dönemde korunmasız ilişki olduysa.
- Cinsel saldırı (tecavüz) sonrası: Rıza dışı cinsel ilişki durumlarında hamilelik riskini önlemek amacıyla acil kontrasepsiyon uygulanır.
Yukarıda sayılan durumlar, ertesi gün hapının en sık önerildiği hallerdir. Bu haplar, ergenlik döneminden menopoz öncesine dek gebe kalma potansiyeli olan her yaştaki kadında kullanılabilir. 18 yaş altı gençler için de acil durumlarda kullanılmasında tıbben sakınca yoktur; önemli olan hapın doğru zamanlamayla alınması ve gerektiğinde bir sağlık uzmanına danışılmasıdır.
Ertesi gün hapını kullanamayacak kişiler çok sınırlıdır. Halihazırda kesinleşmiş gebeliği olan birinin bu hapı kullanmasına gerek yoktur çünkü işe yaramaz. Zaten bilinen bir hamilelik durumunda ertesi gün hapı almak gebeliği sonlandırmaz, bu nedenle kullanım endikasyonu yoktur. Bunun dışında, ertesi gün hapının içeriğindeki herhangi bir maddeye karşı şiddetli alerjisi olanlar hapı kullanmamalıdır (bu çok nadir bir durumdur). Emziren anneler levonorgestrel içeren ertesi gün haplarını doktor kontrolünde kullanabilir (bu konuya SSS bölümünde değinilecektir).
Özetle, ertesi gün hapı gebelik potansiyeli olan ve acil korunmaya ihtiyaç duyan hemen hemen tüm kadınlar için uygun ve güvenli bir seçenektir. Ancak düzenli bir doğum kontrol yöntemi yerine geçmediği için, bu hapı kullanan kişilerin ilerleyen dönemlerde uygun bir doğum kontrol yöntemi (kondom, doğum kontrol hapı, spiral vb.) belirlemek üzere sağlık profesyonellerine danışmaları önemlidir.
Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?
- Ertesi gün hapını herhangi bir eczaneden reçetesiz olarak satın alabilirsiniz.
- Etkili olması için ilacı en kısa sürede almaya çalışın (cinsel ilişki sonrası ilk 72 saat içinde).
- İlaç çok fazla hormon içerdiği için her gün kullanıma uygun değildir. Yan etkilere neden olabilir.
- İlacı aldıktan sonraki iki saat içinde kusarsanız, dozu tekrarlamanız gerekir.
- Ertesi gün hapını aldıktan sonraki üç ila dört hafta içinde adet olmazsanız hamilelik testi yapın.
Hangi durumlarda ertesi gün hapı kullanılır?
- Korunmasız cinsel ilişki sonrası,
- Prezervatifin çıkması ya da delinmesi durumunda,
- Diyafram yerinden çıktıysa,
- Arka arkaya en az iki veya üç doğum kontrol hapı atlandıysa,
- Cinsel saldırı sonrası ertesi gün hapı kullanılabilir.
Hangi durumlarda ertesi gün hapı kullanılmaz?
- Hamile olduğunuzdan şüpheleniyorsanız,
- İlacın içeriğindeki herhangi bir maddeye karşı alerjiniz varsa,
- Yakın zamanda beklenmedik vajinal kanama yaşadıysanız ertesi gün hapını kullanmayın.
Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri ve Güvenliği
Acil kontraseptif haplar genel olarak güvenli kabul edilse de, diğer tüm ilaçlar gibi bazı yan etkilere yol açabilir. Ertesi gün hapının içeriğinde yüksek dozda hormon bulunduğundan, vücut kısa süreli bir hormonsal değişime uğrar ve buna bağlı belirtiler gelişebilir. En sık görülen yan etki, adet döngüsünde değişiklik yaşanmasıdır. Hap kullanımını takiben adet kanaması normal zamanından birkaç gün önce veya sonra gelebilir. Kimi kadınlarda beklenen adet tarihinde bir gecikme olabilir ya da ara kanama/lekelenme tarzı kanamalar ortaya çıkabilir. Bu adet değişiklikleri genellikle sonraki bir iki döngü içerisinde normale döner ve kalıcı değildir.
Diğer yaygın yan etkiler arasında şunlar sayılabilir:
- Mide bulantısı ve kusma: Yüksek hormon dozu mide bulantısına yol açabilir. Kullanıcıların yaklaşık %10-20’sinde bulantı görülebilir, bazı kişilerde kusma da olabilir. (Eğer hap alındıktan kısa süre sonra kusma olursa, ilacın tam etkisi için yeni bir doz almak gerekebilir. Bu durum SSS kısmında ele alınmıştır.)
- Baş ağrısı ve baş dönmesi: Hormonal dalgalanmalar baş ağrısı yapabilir. Hafif sersemlik, baş dönmesi hissi de bildirilmiştir.
- Göğüslerde hassasiyet: Geçici meme hassasiyeti veya dolgunluk hissi oluşabilir.
- Yorgunluk ve halsizlik: Bazı kişiler hap sonrası kendini yorgun hissedebilir.
- Karın ağrısı veya kramplar: Kasık bölgesinde hafif kramplar ya da karında şişkinlik hissi oluşabilir.
- Duygusal değişkenlik: Nadiren de olsa bazı kadınlar hap sonrası birkaç gün duygusal olarak hassas veya dalgalı ruh halinde olabilirler. Bu durum hormon seviyelerindeki geçici değişimle ilişkilidir.
Yukarıdaki yan etkiler genellikle hafif düzeydedir ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ertesi gün hapı kullanan kadınların önemli bir bölümünde ciddi bir yan etki gözlenmez. Eğer yan etkiler çok şiddetliyse veya uzun süre devam ediyorsa, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak uygun olacaktır.
Güvenlik açısından bakıldığında, ertesi gün hapı genel popülasyonda güvenle kullanılabilen bir üründür. Vücudun hormonal dengesinde geçici bir değişiklik yapsa da kalıcı olumsuz etkiler bırakmaz. Yapılan araştırmalarda, acil kontraseptif hapların üreme sağlığı üzerinde uzun vadeli bir zarara yol açmadığı gösterilmiştir; örneğin ileride kısırlık (infertilite) yapması beklenmez. Aynı şekilde, daha sonra gebe kalma yeteneğini azaltmaz.
Bazı özel durumlarda hapın etkinliği azalabilir (örn. çok yüksek vücut kitle indeksi olan kişilerde veya aynı dönemde belirli ilaçları kullananlarda). Bu konulara “Yanlış Bilinenler” ve SSS bölümlerinde değinilmektedir. Ancak genel olarak, ertesi gün hapları doğru indikasyonda kullanıldığında güvenli, ciddi yan etkisi nadir ve hayat kurtarıcı olabilecek araçlardır.
Elbette ertesi gün hapı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı herhangi bir koruma sağlamaz. Örneğin bu haplar HIV, HPV veya HSV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini etkilemez. Sadece gebelik oluşumunu engeller. Bu nedenle, korunmasız ilişki sonrasında gebelik önlense bile, cinsel yolla bulaşabilecek hastalıklar açısından doktor kontrolü ve gerekiyorsa testlerin yapılması önem arz eder.
Sonuçla, ertesi gün hapının olası yan etkileri genellikle kısa süreli ve yönetilebilir düzeydedir. Çoğu kadın hiçbir problem yaşamadan bu hapı tolere edebilir. Güvenilirliği konusunda ise tıbbi otoriteler hemfikirdir: Doğru kullanıldığında ertesi gün hapı, yararları potansiyel risklerinden katbekat fazla olan bir acil korunma yöntemidir. Yine de, herhangi bir ilaç kullanımında olduğu gibi, kişinin kendi sağlığıyla ilgili endişeleri varsa bir uzmana danışması en doğru yaklaşımdır.
Ertesi gün hapı ne kadar etkili?
Ertesin gün hapları korunmasız cinsel ilişkinin hemen sonrasında alındığında %98, 72 saat içinde kullanılırsa da %87 oranında koruyucudur. Süre uzadıkça koruyucu etkisi azalabilir. Bu nedenle ilacı ilişki sonrası mümkün olduğunca çabuk alın.
Ertesi gün hapı markaları ve 2025 fiyatları
Ulipristal İçeren Ertesi Gün Hapı 2025 Fiyatı
| İlaç Adı | Etken Madde | 2025 Yılı Fiyatı |
|---|---|---|
| ELLA 30 MG | Ulipristal | 600 TL – 650 TL |
| JOSEI 30 MG | Ulipristal | 600 TL – 650 TL |
| ULPISAD 30 MG | Ulipristal | 600 TL – 650 TL |
Levonorgestrel İçeren Ertesi Gün Hapı 2025 Fiyatı
| İlaç Adı | Etken Madde | 2025 Yılı Fiyatı |
|---|---|---|
| ABALEVO 1,5 MG | Levonorgestrel | 540 TL – 600 TL |
| ERTES 72 1,5 MG | Levonorgestrel | 540 TL – 600 TL |
| NORLEVO 1,5 MG | Levonorgestrel | 540 TL – 600 TL |
| POSTPILL ONE 1,5 MG | Levonorgestrel | 540 TL – 600 TL |
Ertesi gün hapı, bir tür acil doğum kontrol yöntemidir. Kadınlar, korunmasız cinsel ilişkinin hemen sonrasında ya da doğum kontrol yönteminin başarısızlık riski varsa hamileliği önlemek için kullanabilirler. Ancak bu hap, birincil doğum kontrol yöntemi değildir, acil durumlarda düşünülmelidir. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemez ve var olan bir gebeliği sonlandırmaz, kürtaj hapıyla karıştırılmamalıdır.
Ertesin gün hapını aldıktan sonra korunmasız cinsel ilişki yaşarsanız hamile kalabilirsiniz. Hap sizi korumaya devam etmez.
Ertesin gün hapları korunmasız cinsel ilişkinin hemen sonrasında alındığında %98, 72 saat içinde kullanılırsa da %87 oranında koruyucudur. Süre uzadıkça koruyucu etkisi azalabilir. Bu nedenle ilacı ilişki sonrası mümkün olduğunca çabuk alın.
Ertesi Gün Hapı Hakkında Yanlış Bilinenler
Ertesi gün hapı ile ilgili toplumda bazı yanlış inanışlar ve efsaneler dolaşmaktadır. Bu yanlış bilgiler, hapın kullanımında tereddüde yol açabildiği gibi, gereksiz korkulara da sebep olabilmektedir. Aşağıda ertesi gün hapı hakkında en yaygın yanlış bilinenler ve doğruları listelenmiştir:
- Yanlış: “Ertesi gün hapı kullanmak yüzde yüz gebelikten korur.”
Doğrusu: Hiçbir doğum kontrol yöntemi %100 koruma garanti edemez. Ertesi gün hapı yüksek oranda etkilidir ancak yine de %100 garantili değildir. Özellikle ilişkiden uzun süre sonra alındığında etkinliği düşer. Dolayısıyla, hap aldıktan sonra bile adet gecikmesi olursa gebelik ihtimaline karşı test yapmak gerekebilir. - Yanlış: “Ertesi gün hapı mevcut hamileliği sonlandırabilir, düşük yaptırır.”
Doğrusu: Ertesi gün hapı bir kürtaj yöntemi değildir. Halihazırda rahme yerleşmiş bir embriyoyu etkilemez. Sadece döllenme ve implantasyon öncesinde etki ederek gebelik oluşumunu engeller. Yani hamile kalmış bir kadının ertesi gün hapı alması gebeliği sonlandırmaz, bu nedenle de hamile olduğu bilinen kişilerde kullanımı önerilmez. - Yanlış: “Ertesi gün hapı birden fazla kullanılırsa kısır bırakır.”
Doğrusu: Ertesi gün hapının bilinen bir infertilite (kısırlık) yapıcı etkisi yoktur. Bu ilaçlar rahimde veya yumurtalıklarda kalıcı bir hasar oluşturmaz. Ancak sık aralıklarla kullanmak adet düzensizliklerine yol açabilir ve vücudu gereksiz yere yüksek hormona maruz bırakabilir. Bu nedenle ardışık ve sık kullanımdan ziyade düzenli bir doğum kontrol yöntemi belirlemek daha doğrudur. - Yanlış: “Ertesi gün hapını ne kadar çok alırsam o kadar etkili olur.”
Doğrusu: Tek bir korunmasız ilişki sonrasında bir doz ertesi gün hapı almak yeterlidir. Birden fazla hap almak koruyuculuğu artırmaz, aksine yan etkileri artırabilir. Hatta kısa süre içinde birden fazla doz almak hormonal dengeyi daha fazla bozup adet düzensizliğini şiddetlendirebilir. Bu yüzden tavsiye edilen dozun üzerine çıkılmamalıdır. - Yanlış: “Ertesi gün hapı aldıktan sonra ilişkiye devam edersem hap korumaya devam eder.”
Doğrusu: Ertesi gün hapı yalnızca alındığı öncesindeki cinsel ilişki için gebelik önler. Hap alındıktan sonraki cinsel ilişkilerde koruma sağlamaz. Bu nedenle hap kullandıktan sonra tekrar cinsel ilişkiye girilecekse mutlaka kondom gibi bir yöntem kullanılmalıdır. Aksi takdirde yeni ilişkiden kaynaklı gebelik riski devam eder. - Yanlış: “Ertesi gün hapı kullanımının ciddi zararı var, vücuda çok zarar verir.”
Doğrusu: Ertesi gün hapları genel olarak güvenlidir ve ciddi, kalıcı zararları yoktur. Kısa dönemde geçici yan etkiler yapabilir (bulantı, baş ağrısı, vs.) fakat uzun vadede üreme sağlığını bozmaz. Tabii ki sürekli kullanımı önerilmez, zira bunun yerine düşük doz hormon içeren düzenli yöntemler daha iyidir. Ancak gerekli olduğunda tek seferlik kullanıldığında vücuda önemli bir zarar vermez. - Yanlış: “Ertesi gün hapı cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlar.”
Doğrusu: Bu tamamen yanlıştır. Ertesi gün hapı, yalnızca gebelik önlemeye yönelik bir yöntemdir. HIV, HPV, klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı hiçbir koruyuculuğu yoktur. Bu nedenle korunmasız ilişkide sadece hamilelik değil, enfeksiyon riski de oluşur. Enfeksiyonlardan korunmak için kondom gibi bariyer yöntemleri kullanılmalıdır.
Yukarıdaki düzeltmeler, ertesi gün hapı hakkındaki yaygın yanlış anlamaları gidermeyi amaçlamaktadır. Doğru bilgilere sahip olmak, acil bir durumda bu yönteme başvuracak kişiler için önemlidir. Unutulmamalıdır ki, ertesi gün hapı konusunda tereddüt yaşayanlar en güvenilir bilgiyi sağlık profesyonellerinden alabilirler. Kulaktan dolma bilgilere değil, bilimsel doğrulara dayanarak hareket etmek gerekir.
