Akciğer sönmesi, pnömotoraks tipinde çeşitli nedenlere bağlı olarak akciğer etrafında oluşan baloncuğun patlaması sonucu hava birikmesi ile ortaya çıkan bir durumdur. Akciğer sönmesi, atelektazi ve pnömotoraks olarak iki şekilde gerçekleşebilir ancak en yaygın türü pnömotoraks tipi olandır.
Akciğer Sönmesi Nedir?
Pnömotoraks tipi akciğer sönmesi, akciğerin etrafında oluşan baloncuğun patlaması sonucu havanın akciğer ve kaburgalar arasında sıkışmasıdır. Akciğerin etrafında biriken havanın oluşturduğu basınç sonucu dıştan bası ile akciğerde sönme olur, içine hava dolamaz.Halk arasında akciğer sönmesi olarak tarif edilen durum genellikle pnömotoraks tipi akciğer sönmesidir.
Atelektazi tipi akciğer sönmesinde ise soluk borusunun içinde balgam birikmesi ya da soluk alınmasını güçleştiren tümör gibi durumlarda akciğerlere yeterli havanın girememesi sonucu oluşmaktadır. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde akciğerin belli bir bölgesine hava dolmamakta ve hava dolmayan bölgede sönme yaşanmaktadır.
Neden Olur?
Pnömotoraks yani akciğer sönmesi, akciğer dokusunun zarar görmesi, dış etkenlere maruz kalarak akciğer zararının yırtılması ya da farklı tıbbi nedenlerle havanın akciğer zarının dışına sızarak akciğerin doğal olarak genişlemesinin engellenmesi ile oluşan bir hastalıktır.
Pnömotoraks oluşma nedenine bağlı olarak sınıflandırılabilir:
Basit pnömotoraks
Plevral boşluk içerisine hava dolmasına rağmen doku ve organ hareketlerinde zararın olmadığı durumda görülür.
Açık pnömotoraks
Hızlı müdahale gerektiren bir durum olarak ortaya çıkarak akciğerdeki hava kaçışının dış etkenler nedeniyle oluşmasıdır. Bu noktada akciğer bütünüyle sönebilir.
Primer pnömotoraks
Belli bir etkenin neden olmadığı kendiliğinden ortaya çıkan pnömotoraks çeşididir. Bu durumun altında kronik rahatsızlıklar ya da sağlık sorunları olabilir.
Sekonder pnömotoraks
KOAH gibi çeşitli akciğer hastalıklarının sonucunda akciğerin hava kaçırarak plevral boşluk içerisine dolması durumudur.
Tansiyon pnömotoraks
Ciddi müdahale gerektiren bir pnömotoraks şekli olan tansiyon pnömotoraks, havanın ciğerlere girebildiği ancak dışarı çıkamadığı durumda gerçekleşir. Tek yönlü etki nedeniyle göğüs içinde basınç oluşur.
Akciğer Sönmesi Belirtileri Nelerdir?
Pnömotoraks, ani şekilde başlayan göğüste şiddetli ağrı ve nefes darlığı, nabzın hızlanması, vücudun maviye dönmesi ve öksürük gibi belirtilere neden olur.
- Göğüste aniden gelişen keskin, bıçaklayıcı bir ağrı
- Hızlı nefes alma ya da nefes darlığı
- Öksürük
- Düşük kan basıncı
- Ciltte, dudaklarda, parmak uçlarında siyanoz olarak bilinen maviye dönüş
- Hızlı bir kalp atış hızı ve nabız
- Akciğerin sönen tarafa doğru yer değiştirmesi
- Tükenmişlik hissi
Akciğer Sönmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Akciğer sönmesinin teşhisinde hastanın şikayetleri, doktor muayenesi ve radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır.
Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde akciğer grafisi yani akciğer röntgeni ile rahatlıkla teşhis konulabilmektedir. Akciğer röntgeninde sönmenin yaşandığı taraf siyah olarak görülmektedir. Akciğerin etrafının saran hava akciğer grafisinin siyah gözükmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte akciğer söndüğü için röntgen görüntüsünde küçük gözükmektedir.
Atelektazi tipi akciğer sönmesinde akciğer röntgeninde çok net bir görüntü olmayabilir. Akciğer röntgen görüntüsü bazen bir çizgi şeklinde görülebilmektedir. Bu durumda hastanın klinik bulguları radyolojik görüntülemeler ile karşılaştırılarak akciğer sönmesi teşhisi konulabilmektedir. Bazı hastalarda sönmeyen akciğer sönen tarafa doğru büyüyebilmekte bazı hastalarda aşağıda olması gereken diyafram yükselebilmekte bazı hastalarda ise akciğer sönmesi sonrası zatürre gelişebilmektedir. Doktorun bütün verileri değerlendirerek teşhisi koyması önemlidir.
Gerekli görüldüğü durumlarda teşhisi netleştirmek için Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntülemesi de yapılabilmektedir.
Akciğer Sönmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde, akciğer etrafında biriken havanın dışarı tahliye edilebilmesi için tüp yerleştirilmesi işlemi yapılmaktadır. Tüp yerleştirilmesiyle hastaların büyük bir çoğunluğu tedavi olabilmektedir. Ancak pnömotoraks akciğer sönmesi birçok kez gerçekleşebilmektedir. Bu durumda hastada cerrahi yöntemlerin uygulanması gerekebilmektedir. Pilot, dalgıç gibi basınç değişikliklerine çok fazla maruz kalan hastalarda Pnömotoraks akciğer sönmesi yaşandığında ikinci kez gerçekleşmesi beklenmeden ilk seferinde ameliyat yöntemi uygulanması uygundur.
Atelektazi tipi akciğer sönmesi tedavisinde ise soluk almayı engelleyen etkenin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Hastanın nefes almasını engelleyen balgam birimi ise bronkoskopi ile bu tıkanıklığın giderilmesi gerekir. Soluk almayı engelleyen etken tümör ise tümörün çıkartılması ile akciğer sönmesi tedavi edilebilir.
Pnömotoraks küçük olduğu durumlarda uzman doktor kişinin kalp ve solunumunu takip eder. Bunun yanında pnömotoraks tedavisi şu durumları içerir:
- Oksijen tedavisi
- Göğsünüzdeki havayı boşaltmak için pnömotoraks tarafındaki kaburgaların arasına geçici bir iğne yerleştirilerek yapılan torasentez
- Hava basıncı azaltmak için göğüs tüpü drenajı
- Akciğerinizin tekrar çökmesini önlemek için plöredez
- Bazı kişilerde delinmiş akciğerin iyileşebilmesi için ameliyata ihtiyacı bulunur.
Akciğer Sönmesi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Akciğer sönmesi (pnömotoraks) nasıl anlaşılır?
Akciğer sönmesi, ani ve şiddetli göğüs ağrısı, nefes almada güçlük, kan basıncı düşüş, kalp atışının hızlanması, oksijen eksikliğinden dolayı cildin ve dudakların mavi renge dönmesi ve öksürük gibi belirtilere neden olur.
Akciğer sönmesi çeşitleri nelerdir?
Akciğer sönmesi genel olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Pnömotoraks denilen akciğer sönmesi genellikle akciğerin etrafında bulunan baloncuğun çeşitli nedenlere bağlı olarak patlamasıyla oluşur. Baloncuğun patlamasıyla akciğerin etrafında oluşan havanın basıncı akciğeri söndürebilmektedir. Atelektazi denilen akciğer sönmesinde ise solunum yolunun balgam ya da tümör gibi etkenlerle kapanmasıyla akciğerin yeterli havayı alamaması sonucu ortaya çıkmaktadır.
Pnömotoraks ile atelektazi arasındaki fark nedir?
Pnömotoraks, havanın akciğerin çevresindeki boşluğa sızması sonucu akciğerleri sıkıştırıp çökmesine neden olan bir durumdur. Atelektazi ise akciğerlerin bir bölümündeki hava keseleri olan alveollerin patlaması sonucu akciğerin kısmen veya tamamen çökmesine neden olan bir durumdur.
Atelektazi tipi akciğer sönmesinde grafi nasıl görünür?
Atelektazi tipi akciğer sönmesini grafi görüntüsü ile anlamak zor olabilmektedir. Ama pnömotoraks tipi akciğer sönmesini grafi ile teşhis etmek daha kolaydır. Akciğer grafisinde akciğer sönmesi olan taraf siyah veya akciğer sınırı çökmüş şekilde görülebilir
Akciğer sönmesi kaç günde iyileşir?
Atelektazi tipi akciğer sönmesi bronkoskopi işleminden sonra kısa sürede düzelmektedir. Hasta bronkoskopi işleminden hemen sonra rahatlamaya başlar. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde ise hastanın 2-3 gün içinde tamamen iyileşebilmektedir.
Akciğer sönmesi ölümcül müdür?
Akciğer sönmesi nadiren ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde akciğerin etrafındaki balonun patlaması sonucu akciğerin etrafında biriken hava çoksa kalp ve akciğerde baskı yaratabilir. Bu da ani tansiyon düşmesine yol açabilir. Tansiyon pnömotoraks denilen bu durum daha çok hastanede solunum için ventilatöre bağlı hastalarda yaşanabilmektedir.
Atelektazi tipi akciğer sönmelerinde bütün akciğerin sönmesi sonucu hayati tehlike oluşabilir. Ancak bu çok nadir görünen bir durumdur.
Akciğer sönmesi ameliyatı var mıdır? Tehlikeli bir ameliyat mıdır?
Akciğer sönmesi ameliyatı kapalı yöntemle yapılan bir cerrahi işlemdir. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesi durumlarında uygulanır. Akciğerin etrafındaki baloncuklu bölüm çıkartılır. Cerrahi işlem sırasında akciğer zarının bir kısmı da çıkarılır.
Atelektazi tipi akciğer sönmesinde ise tedavi genellikle bronkoskopi ile yapılır.
Akciğerin etrafında neden balon oluşur?
Akciğer etrafında baloncuk oluşan kişiler daha çok uzun boylu, genç ve zayıf erkeklerdir. Uzun boylu kişilerde vücudun alt ve üst tarafındaki basınç farkı daha fazla olduğu için akciğerin üst kısımlarında daha fazla hava birikebilmektedir. Bu biriken hava da zamanla baloncuk oluşmasına neden olabilmektedir.
Akciğer sönmesi kimlerde görülür? Risk grubu var mıdır?
- Akciğer sönmesinin farklı nedenleri bulunabilmektedir. Risk grupları genelde şu şekilde sıralanabilir;
- Dağcı, pilot, dalgıç gibi mesleği gereği basınç farkını fazla yaşayan kişiler.
- Sigara içenler
- İnce, uzun ve genç erkekler
Biyopsi sonrası akciğer sönmesi yaşanır mı?
Akciğer biyopsileri sonrası akciğer sönmesi yaşanabilmektedir. Akciğerde iğne biyopsisi uygulanmaktadır. Bu sırada akciğer zarında oluşabilecek bir hasar akciğerin sönmesine yol açabilmektedir. Biyopsi sırasında oluşan akciğer sönmeleri çok ciddi boyutlarda yaşanmamaktadır.
Akciğer sönmesi ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?
- Akciğer sönmesi ameliyatından sora ilk 2-3 aylık dönemde oluşabilecek basınçtan uzak durmak için uçak yolculuğundan kaçınılmalıdır.
- Yine aynı şekilde basınç farkı yaratabileceği için yüksek rakımlı yerlere seyahat edilmemelidir.
- Hapşırmak, ıkınmak gibi basıncı artıracak durumlardan uzak durulmalıdır.
- Kabızlık sonucu ıkınmayı engellemek için dengeli ve lifli beslenmeye özen gösterilmelidir.
- Uzun dönemde dikkat edilmesi gereken ise sigaranın bırakılmasıdır.
Akciğer sönmesi egzersizleri nelerdir?
Akciğer sönmesi tedavisinden sonra solunum egzersizleri uygulanabilmektedir. Bu egzersizler genellikle nefesle top kaldırma şeklindedir. Derin nefes alıp verme egzersizleri akciğerlerin daha çabuk açılmasını sağlamaktadır. Bunun yanı sıra yürüyüş önemlidir. Bazı hastalarda yürüyüşle birlikte akciğerlerin daha iyi açılması için merdiven çıkması önerilmektedir.
Akciğer sönmesinde tüp takılması işlemi nasıl yapılır?
Tüp takılması yatak başında ya da ameliyathanede yapılabilen bir işlemdir. İki kaburga arasına küçük bir delik açılır. Minik bir tüp göğüs boşluğuna gönderilerek akciğerin etrafında biriken havanın tahliyesi sağlanır. Tüp takılması işlemi lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Ancak vücutta en ağrılı bölgelerden birisi akciğer zarı olduğu için hastalar bu işlemden sonra şiddetli ağrı yaşayabilmektedir. Ağrı kontrolü için hastalarda belli bir süre ağrı kesici kullanılmaktadır.
Ameliyattan sonra genellikle tüpler 1 hafta içerisinde çıkarılmaktadır. Tüpler çıktıktan sonra hasta tamamen normal hayatına dönebilmektedir.
Bypass sonrası akciğer sönmesi yaşanır mı?
Bypass ameliyatlarında akciğer sönmesi yaşanabilmektedir. Bypass olan hastaların birçoğunda eşlik eden KOAH ya da akciğer ödemi gibi rahatsızlık bulunabilmektedir. Bu hastalara bypass ameliyatı sonra akciğer sönmesi görülebilmektedir.
Akciğer ve kalp ameliyatları sırasında akciğerin söndürülmesi ise rutin olarak uygulanan bir işlemdir. Ameliyat sırasında söndürülen akciğer cerrahi işlemden sonra rahatlıkla eski haline getirilmektedir.
Akciğer sönmesi bitkisel tedavisi var mıdır?
Yapılan bilimsel çalışmalara göre akciğer sönmesinin bitkisel ya da doğal bir tedavisi bulunmamaktadır.
Pnömotoraks tehlikeli mi?
Pnömotoraks yani akciğer sönmesi olarak da bilinen bu durum nadiren de olsa ölümcül sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle erken müdahale bu noktada önemlidir. Akciğerden sızan havanın kalp ve ciğere baskı yaratması ani tansiyon düşmelerine neden olabilir.
Akciğer sönmesi (pnömotoraks) kendiliğinden geçer mi?
Yaşanan akciğer sönmesi çok küçük ölçekliyse nadir de olsa kendi kendine düzelebilmektedir. Ancak akciğer sönmesi genellikle kendi kendine geçmeyen tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır.
Akciğer sönmesi ameliyatı kaç saat sürer?
Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinin ameliyatı yaklaşık olarak 45 dakika sürmektedir. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde uygulanan bronkoskopi işlemi ise 10-15 dakika sürebilmektedir.
Pnömotoraks teşhisinde hangi yöntemlerden yararlanılır?
Akciğer sönmesi yani pnömotraks vakalarında genellikle doktor tarafından akciğerler dinlenir ve görüntüleme yöntemlerinden yararlanılarak akciğerdeki çökme teşhis edilebilir. Görüntüleme yöntemi için göğüs röntgeni, CT taramaları veya akciğer ultrasonu kullanılır. Ayrıca kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerini ölçmek için arteriyel kan gazı testi de uygulanabilir.
